سند ورثه‌ای
یکی دیگر از انواع سند موجود در کشور، سند ورثه‌ای است. بعد از فوت مالک، مال او به وراث می‌رسد. وراثان می‌توانند با تسلیم نمودن مدارک به اداره ثبت مربوطه، به اندازه سهم الارث خود درخواست صدور سند مالکیت کنند.
مدارک مورد نیاز برای صدور سند ورثه‌ای عبارت است از تقاضای صدور سند مالکیت، گواهی حصر وراثت، فرم مالیاتی ۱۹ و اصل سند مالکیت مورث است. با عنایت به اینکه نسبت به مفاد حصر وراثت بدون قید مدت می تواند اعتراض نمود و گواهی فوق بر اساس ادعای مدعی وراثت، صادر گردیده و احتمال ارائه اطلاعات غلط وجود دارد لذا در معامله چنین اسنادی میبایست بسیار دقت نمود.
گواهی انحصار وراثت چیست؟
گواهی است که توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی صادر می شود و در آن ورثه میزان سهم الارث آن مشخص می‌شود.
نکته: برای فوت شدگان بعد از سال ۹۵ نیاز به اخذ مالیات بر ارث برای گرفتن گواهی انحصار وراثت نیست.
آثار داشتن گواهی حصر وراثت چیست؟
ورثه یا هر ذینفعی برای برای هر اقدام حقوقی در ادارات دولتی، دفاتر اسناد رسمی، بانک ها و غیره نیازمند گواهی مذکور است. بنابراین اگر انحصار وراثت نکنیم امکان تقسیم و یا انتقال ترکه و مراجعه به ادارات دولتی بانک ها نیست.
مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت چیست؟
- گواهی فوت متوفی که در سال ۹۸ در بعضی استان ها از جمله تهران به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه درخواست گواهی فوت اخذ می‌شود.
- استشهادیه محضری
- شناسنامه متوفی
- عقدنامه یا رونوشت
- شناسنامه وراث
- احیاناً وصیت نامه رسمی شخص فوت شده
برگه استشهادیه محضری حصر ورثه چیست؟
یکی از مراحل اخذ گواهی حصر وراثت داشتن برگه استشهادیه است.
به این صورت که سه نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر می شوند و با پر کردن فرم مخصوص استشهادیه افراد فوت شده، گواهی می کنند که ورثه متوفی چه کسانی هستند. دفتر اسناد رسمی نیز امضا ایشان را گواهی و تصدیق می‌کند.
وراث چه کسانی هستند؟
سوالی است که جواب آن مفصل است اجمالاً اینکه مذاهب و ادیان شناخته شده در قانون اساسی در مسئله ارث از مقررات مربوط به خود پیروی می‌کنند اما برای ایرانیان مسلمان و شیعه ملاک عمل مقررات قانون مدنی است. وراث نسبی بر طبق قانون ۳ دسته هستند که در صورتی که حداقل یک نفر از طبقه قبل باشد نوبت به افراد طبقه بعد نمی‌رسد.
طبقات ارث مطابق قانون مدنی
الف) طبقه اول:
- همسر متوفی
- پدر و مادر
- فرزندان و در نبود فرزند، نوه یا نوه ها
ب) طبقه دوم:
- پدر بزرگ و مادربزرگ
- همسر متوفی
- خواهر و برادر و در نبود ایشان فرزندان آنها
ج) طبقه سوم:
- همسر متوفی، عمه، عمو، دایی، خاله متوفی و در نبود ایشان فرزندان آنها
- در نبودن افراد مذکور نوبت به عمه، عمو، خاله، دایی، پدر و مادر متوفی می رسد.
زن و شوهر به عقد دائمی هم در تمام طبقات جزء وراث محسوب می‌شوند.
انواع گواهی انحصار ورثه
اگر متوفی دارای اموال باشد بایستی گواهی انحصار وراثت نامحدود اخذ کرد و اگر دارای اموال نیست صرف گرفتن گواهی انحصار وراثت محدود کفایت می کند. توجه داشته باشید اگر بعداً بخواهید ملک یا مال موروثی را بفروشید نیازمند گواهی انحصار وراثت نامحدود می‌باشید.
از لحاظ هزینه بین این دو تفاوت نیست. اما حیث مدت زمان بین آنها اختلاف است. از مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت نامحدود انتشار آگهی است. فاصله بین انتشار آگهی در روزنامه تا زمان صدور گواهی یک ماه است. در خصوص نشر آگهی نیز لازم نیست کار خاصی انجام بدهید شعبه شورای حل اختلاف به پرونده رسیدگی می کند و خودشان رایگان نشر آگهی می‌کنند.
معامله اسناد ورثه‌ای
بله هر کسی که نسبت به به مفاد آن اعتراض داشته باشد بدون قید مدت می تواند نسبت به اعتراض اقدام نماید.
چند نکته در خصوص حصر وراثت
اول اینکه : هرکدام از وراث می تواند به تنهایی و بدون مدارک سایر وراث هم تقاضای صدور گواهی حصر ورثه کند در صورت اصل مدارک، از اداره ثبت احوال استعلام خواهد شد.
دوم اینکه : مفاد حصر وراثت بدون قید مدت قابل اعتراض می‌باشد.
سوم اینکه : ممکن است که به هر دلیل یکی از وراث یا حتی به چند نفر از آنها دسترسی نباشد و یا همکاری لازم را نداشته باشند و یا خارج از کشور باشند. به عبارت دیگر به مدرک شناسنامه ایشان دسترسی نیست در این موارد به تقاضای ذی نفع شورای حل اختلاف از اداره ثبت احوال در این خصوص استعلام می کند. پس نگران عدم همکاری یکی از وراث مطلقاً نباشید.
چهار اینکه : بر طبق قانون شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی صالح به صدور گواهی است. اما می توانید اعلام کنید که در تهران زندگی می کرده است، در این خصوص کنکاش نخواهد شد، بنابراین اعلام اشتباهی محل فوت متوفی ضمانت اجرایی ندارد. البته باید در نظر داشته بیان اطلاعات کذب بهر عنوان اشکال شرعی دارد و در صورت ایجاد خسارت بر شخص ثالث میبایست به نحوی جبران گردد.
پنجم آنکه : هر کدام از ذینفعان و ورثه می توانند با مراجعه به مرجع صادرکننده گواهی درخواست کپی برابر اصل کنند.
ششم آنکه : جهت وصول طلب از شخص متوفی ، اگر وراث گواهی حصر وراثت را اخذ نکرده باشند هر ذینفعی می تواند از شورای حل اختلاف با ذکر دلیل ، تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت برای فرد فوت شده کند.
هفتم آنکه : چه از طریق دادگاه مطالبه مهریه شود و چه از طریق اداره اجرای ثبت، یکی از مدارک لازم “گواهی حصر وراثت” است. توضیح مختصر اینکه اگر متوفی مالی داشته باشد اول بدهی او مثل مهریه پرداخت می شود و بقیه مال بین وراث تقسیم خواهد شد.
هشتم : اگر در زمان حیات مصالح (انتقال دهنده) موضوع صلح مثلاً صلح به قید عمری انجام شده باشد این صلح قطعی است و غیرقابل ابطال می باشد و به شرط اینکه شرائط اساسی و صحت معامله را طرفین در زمان عقد داشته باشند یعنی مصالح (مادر) کاملاً به وقوع عقد صلح اطلاع و اشراف عقلی و روانی داشته باشد.