اینکه پروژه‌های ساختمانی فرایند بسیار پیچیده‌ای هستند نیازی به گفتن و تأکید نخواهد داشت. افراد زیادی در فرآیند یک پروژه عمرانی حال ساخت یک آپارتمان باشد یا یک پل دخیل هستند. از کارفرما تا پیمانکار همه و همه اهداف مشخصی را طبق اصولی از پیش مشخص شده دنبال می‌کنند. مهندس ناظر ساختمانی از جمله افرادی است که نقش مهمی را در پیشبرد پروژه‌های ساختمانی ایفا خواهد کرد. با در نظر داشتن این اهمیت در این مطلب قصد داریم که به طور مفصل به معرفی ناظر ساختمانی، مسئولیت‌ها و اهمیت آن بپردازیم.
ناظر ساختمانی کیست؟
مهندس ناظر ساختمانی همان‌طور که از اسم آن بر می‌آید وظیفه سنگین کنترل و نظارت جنبه‌های مختلفی از کار را بر عهده دارد. ناظر ساختمانی در واقع شخص یا شرکتی است که با عنایت به دانش فنی و تخصصی که در زمینه‌های پروژه‌های عمرانی و ساختمانی دارد به نظارت بر یک پروژه خاص گماشته می‌شود. مهندس ناظر ساختمانی می‌تواند شخصی حقیقی یا حقوقی باشد که بر اساس استانداردها و اصول ارائه شده در مقررات ملی ساخت و ساز بر مراحل مختلف پروژه عمرانی مورد نظر در حال اجرا توسط مجری مربوطه نظارت می‌کند و گزارش‌های خود را پس از تائید به نهاد مسئول یعنی شهرداری ارسال می‌کند.
حیطه کاری مهندس ناظر ساختمان
بسیاری از وظایف و مسئولیت‌های مهندسین ناظر ساختمانی به نوع پروژه‌ای بستگی دارد که در اجرای آن دخیل شده‌اند. ناظر ساختمانی به بیانی دقیق‌تر در حوزه کاری نظارت ساختمانی فعال است. این حوزه کاری شامل بخش‌های مختلفی است که به شرح زیر هستند.
• نظارت در پروژه‌های معماری
• نظارت در ساخت سازه
• نظارت در اجرای تأسیسات برقی
• نظارت در تأسیسات مکانیکی
مهندس ناظر خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
در برخی از پروژه‌های ساختمانی بسته به شرایطی که پیش خواهد آمد کار برای بسیاری از ناظرهای ساختمانی می‌تواند گره بخورد و پشت سر گذاشتن این مشکلات تنها با داشتن قابلیت‌هایی خاص امکان پذیر خواهد بود. گاهی مهندس ناظر ساختمان مجبور است به تنهایی بر تمامی فعالیت‌های پروژه اعم از کارفرما، پیمانکار و حتی مشاور ساختمانی نیز نظارت داشته باشد. از این رو مهم است که ناظران ساختمانی علاوه بر داشتن تخصص و تجربه کافی در اجرا و نظارت بر بخش‌های مختلف پروژه‌های عمرانی از ابتدا تا انتها از ویژگی‌های زیر نیز برخوردار باشند.
توانایی بالایی در نقشه خوانی و تجزیه و تحلیل آن داشته باشند. یکی از اولین اقداماتی که مهندسین ناظر ساختمانی پس از ورود به یک پروژه صورت خواهند داد در واقع بررسی تمام و کمال نقشه‌های ساختمانی است. انواع این نقشه‌ها به چهار دسته نقشه‌های سازه‌ای، معماری، تأسیسات برقی و مکانیکی تقسیم می‌شوند که بررسی و تحلیل هر یک از آن به دانش فنی بالایی نیاز خواهد داشت.
همان‌طور که در بالا نیز عنوان شد مهندسین ناظر ساختمانی باید فرایند کاری خود را به صورت گزارش‌هایی به نهاد مسئول تحویل دهند و از این رو تبحر در گزارش نویسی در مورد بخش‌های مختلف پروژه ساخت و ساز از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا تنها در این صورت است که مهندس ناظر خواهد توانست تجزیه و تحلیل‌های خود را به نحو احسن ثبت و ضبط کند.
ناظران ساختمانی در یک پروژه ساخت و ساز با افراد زیادی از جمله کارفرما و کارگران تعامل خواهند داشت. از این رو باید قادر باشند که روابط سازنده‌ای با این نیروها برقرار کنند تا وظایف و مسئولیت‌های خود را بدون ایجاد اختلال در فرآیند ساخت پروژه به پیش ببرند. از طرفی هم باید آگاهی خوبی از چرایی و چگونگی روابط موجود میان کارفرما، پیمانکار، کارگران و مشاوران داشته باشد.
مسئولیت‌های ناظر ساختمانی
مهندس ناظر ساختمانی از همان ابتدای به ساکن پروژه کار خود را شروع خواهد و بر اجرای مراحل مختلف یک پروژه ساخت و ساز نظارت خواهد داشت. به طور کلی ناظران ساختمانی در بخش‌های مختلفی از پروژه ساختمانی مسئول هستند که در زیر به آن‌ها اشاره شده است.
• تمامی عملیات‌های مربوط به پی سازی
• تمامی عملیات‌های مرتبط با اسکلت سازی و بتن ریزی
• تمامی عملیات‌های سفت کاری
• تمامی عملیات‌های نازک کاری
• اقدامات مختلف مربوط به پایان کار
